Search
Nederlands
FNWI --- IMAPP Department of Astrophysics
Radboud University > Faculty of Science > Department of Astrophysics

Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Both sides previous revisionPrevious revision
Next revision
Previous revision
outreach:telescope_history [2019/11/01 13:31] – [Optical Telescope Histories] houbenoutreach:telescope_history [2019/11/01 13:37] (current) houben
Line 1: Line 1:
-===== Geschiedenis van de Optische Telescopen ===== +===== History of the Optical Telescopes ===== 
-==== Dutch ==== +==== 35 cm telescope ====
-=== 35 cm telescoop === +
-==  De oorsprong van het hoofdinstrument == +
-Sinds 3 september 2004 is dit instrument operationeel. De telescoop is destijds nieuw aangeschaft.+
  
-In het verleden is er een modificatie aan de tubes verricht, bedoeld voor de juiste balans toen de +==== 20 cm telescope ====
-kijker nog in de originele vork werkte. Deze modificatie betreft het blokvormig contragewicht dat +
-aan de achterzijde vastgeschroefd zit op de tubes.+
  
-In juli 2010 hebben Harry Balster en Marc Fokker de optiek uit elkaar gehaald om de 
-focuseerinrichting weer goed bruikbaar te maken. Kennelijk is het onderscheid van de draaiknoppen 
-voor mirror lock en focuseren niet door iedereen goed te maken, hetgeen resulteerde in 
-beschadiging van de mechanica en een muurvaste spiegel op een onbruikbaar focaal punt. Inspectie 
-van de spiegels lieten zien dat deze nog in een uitstekende staat verkeerden. 
- 
-Sinds 9 november 2011 is de 35cm telescoop in gebruik op de nieuwe montering, een GM4000 van 
-10 Micron. De volgnauwkeurigheid is hiermee drastisch verbeterd, ook heeft deze montering een 
-veel groter draagvermogen dan de vorige zodat de telescoop nu gemakkelijk met verschillende 
-camera's en sensoren kan werken. 
- 
-=== 20 cm telescoop === 
-== De oorsprong van het hoofdinstrument == 
-De telescoop was eigendom van een Franse welgestelde heer M.L. Pallacchi, welke woonde in 
-Parijs in het veertiende district (28 Avenue de l’ Observatoire, Paris). Pallacchi wilde door een 
-nieuwe komeet te ontdekken zijn naam voor de eeuwigheid vast leggen. De kijker had hij opgesteld 
-bij zijn buitenhuis in St. Rémy, 26 km ten zuiden van Parijs, in een klein houten observatorium. 
- 
-De tubes van de telescoop, zoeker en montering zijn door Maurice Manent (1884-1961) in 1905 in 
-La Croix de Berny, Seine, Frankrijk gefabriceerd. De telescoop stond op een houten driepoot en was 
-voorzien van een synchroonaandrijving gebaseerd op een slingeruurwerk met gewichten. Voor de 
-fijn bewegingen was de montering voorzien van een kabelbediening en verdeelcirkels die het de 
-gebruiker mogelijk maakte de kijker handmatig in te stellen met een nauwkeurigheid van een 
-boogseconde. 
- 
-Het objectief van de telescoop is een achromatische doublet gebaseerd op het von Littrow ontwerp. 
-De effectieve opening is 20 cm, het brandpunt is 208 cm (f/10,4). Het objectief is als lensnummer 
-82 gebouwd en gemeten door Dr. André Couder (1897-1979). De testgegevens zijn door hem 
-getekend op 16 juni 1932. 
- 
-Pallacchi had ook een speciaal oculair laten vervaardigen van 120 mm. Hiermee verkreeg hij een 
-lage vergroting van 17,3 x, zeer geschikt voor het zoeken naar kometen. Verder is er nog een hele 
-reeks oculairen en andere attributen bij de kijker geleverd, welke nog allemaal bij de huidige 
-opstelling aanwezig zijn. Alle oculairen van het hoofdinstrument passen ook in de zoeker. 
- 
-De zoeker heeft een objectief diameter van 6 cm en heeft een brandpuntafstand van 70 cm. Deze 
-was ook los van het hoofdinstrument opstelbaar. Omdat er verschillende oculairen in kunnen is de 
-zoeker ook met een focuseerinrichting uitgerust. 
- 
-Dat de eigenaar nooit een komeet heeft ontdekt kan er aan hebben bijgedragen dat de telescoop nu 
-in Nijmegen staat. Van de activiteiten op astronomisch gebied door de heer Pallacchi is op het 
-Internet jammer genoeg niets terug te vinden. 
- 
-== De Nijmeegse tijd == 
-In mei 1962 bood de heer Pallacchi deze telescoop en alle toebehoren aan in een Frans 
-astronomisch vakblad (welke is niet meer bekend) voor 12.000 Francs. De binnenlandse post in 
-Frankrijk staakte op dat moment, hierdoor was de kijker nog steeds te koop toen het vakblad in 
-Nijmegen aankwam. Telefonisch werd met de heer Pallacchi afgesproken en op 22 mei 1962 is een 
-kleine groep naar Frankrijk afgereisd: 
-  * Dr. J.J. de Kort als gebruiker (hoofd afdeling Sterrenkunde) 
-  * Dr. J. Borgman als deskundige op het gebied van astronomische instrumenten (Universiteit van Groningen) 
-  * F. Ribot voor de financiële afwikkeling en de transito- respectievelijk inklaringsformaliteiten 
-  * J. van Wesel chauffeur van de facultaire micro-bus. 
-Daags na aankomst hebben dr. Borgman en pater de Kort de kijker uitvoerig getest en beoordeeld, 
-onder andere door de Zon te projecteren en een zonnevlek te bekijken. Men besloot tot aankoop over te gaan en zo kwam de kijker voor ƒ9.000,- in het bezit van de universiteit. Diezelfde dag werd 
-de kijker gedemonteerd en verpakt. Op 24 mei 1962 is de groep met de kijker naar Nijmegen teruggekeerd. 
- 
-De bouw van het Universeel Laboratorium was echter nog niet gereed. In juni 1963 begon de 
-toenmalige ontwerpafdeling met de nieuwe opstelling en vlot daarna werd deze door de 
-instrumentmakerij vervaardigd. In maart 1964 kwam de koepel op het Universeel Laboratorium 
-gereed waarin de kijker geplaatst werd. Begin 1965 bracht de technische dienst de elektrische 
-besturing en de aandrijving aan. Vanaf dat moment was de telescoop volledig in werking. 
- 
-Snel daarna (1965 of 1966) is bovenop de telescoop een astrograaf gemonteerd. Doel van dit 
-instrument was om astrometrie te doen en om grote gebieden aan de hemel in één keer te kunnen 
-fotograferen. De astrograaf is van het type Tessar, gefabriceerd door Carl Zeiss Jena. De 
-brandpuntafstand is 700 mm, de diameter van het objectief is 140 mm. Het objectief is een triplet en 
-is ontworpen voor een vlak beeldveld van 18 x 13 cm (!) voor gebruik met natte film. Het 
-geprojecteerde beeld is zoals gezegd vlak en daardoor niet voor kleur gecorrigeerd. 
- 
-De kijker is in 1967 in zijn geheel over gebracht naar het toenmalige hoofdgebouw en in een 
-grotere, beter geschikte koepel bovenop liftschacht A1-A2 geplaatst. Vanaf begin 1968 was de 
-telescoop weer in gebruik. In datzelfde jaar begaf een drukvatveiligheid het in een ruimte direct 
-onder de koepel. Er kwam stoom vrij en door de daarop volgende kortsluitingen ontstond er in de 
-zuil bijna brand. Na een grondige reparatie en een schoonmaakbeurt ging de kijker enige maanden 
-later weer in gebruik. Enige jaren later (1983 of 1984) deed hetzelfde euvel zich nogmaals voor, 
-maar die keer bleef door snel ingrijpen de schade beperkt. 
- 
-Halverwege 1976 heeft de instrumentmakerij een voorziening gemaakt om de telescoop voor 
-zonneobservatie te kunnen gebruiken. Zo kwam er een diafragma voor de lens en een voorziening 
-om de Zon te projecteren op een formaat van 150 mm. Deze opstelling werd in 1980 aangevuld met 
-een H-Alpha filter, golflengte 6562,8 Å. Vanaf toen werden er op regelmatige dagelijkse basis 
-optische waarnemingen van de Zon gedaan. 
- 
-In 1985 is bij een revisie van de focuseerinrichting het bouwjaar 1905 ontdekt, samen met de 
-signatuur van de maker. 
- 
-De telescoop heeft tot februari van 2004 bovenop het oude hoofdgebouw gestaan. Ze is daar in de 
-koepel gedemonteerd en in onderdelen naar TeCe gebracht. In slechts één maand tijd is de telescoop 
-met montering gereviseerd en aangepast voor plaatsing op haar nieuwe plek in de hoge koepel van 
-het Huygensgebouw. De zuil met de assen zijn in hun geheel in augustus 2004 in de hoge koepel 
-gehesen en daar op hun plaats gemonteerd. 
- 
-In augustus 2012 is de 20cm refractor geplaatst op de huidige montering, een GM4000 van 10 
-Micron. Hierdoor is de telescoop op dezelfde wijze via een computer te besturen zoals de 35cm. 
- 
-De telescoop mag op het moment van dit schrijven (2012) dan 107 jaar oud zijn, het instrument is in 
-een uitstekende gezondheid. Zo goed als dagelijks projecteert de telescoop de Zon voor observaties 
-en doen studenten kennis op over de principes van telescopen. En natuurlijk is de telescoop ook 's 
-nachts geregeld actief bij het fotograferen van de hemel. 
 outreach:telescope_history__right